De duinen zijn van oorsprong schraal, maar door depositie van via de wind aangevoerde meststoffen begon de vegetatie eind jaren tachtig te verruigen. In deze verruigde vegetaties was geen plaats meer voor plantensoorten van voedselarme omstandigheden. De hele voedselketen veranderde, de waardplanten van veel vlindersoorten waren zeldzaam geworden en karakteristieke vlindersoorten zoals Duinparelmoervlinder dreigden uit te sterven.
Het oppervlak pioniervegetaties nam snel af, en bestaande duingraslanden raakten begroeid met struweel. Ook de vogelbevolking veranderde: soorten van pioniervegetaties verdwenen, terwijl de in struweel broedende soorten juist toenamen.
In enkele duingebieden was de oude traditie van duin-begrazing in stand gehouden, bijvoorbeeld Koningsbos, Duin en Kruidberg (NPZK) en De Rellen (NHD). In die begraasde gebieden was de oorspronkelijke vegetatie minder sterk verdrongen.
Om de pioniervegetaties en duingraslanden te behouden zijn daarom grootschalig Schotse Hooglanders en andere grote grazers ingezet.

De effecten van begrazing zijn afhankelijk van de intensiteit en duur, zie Effecten van begrazing op broedvogels in Nationaal Park Zuid-Kennemerland.
Bij een hoge graasdruk gedurende vele jaren, kunnen hectares dicht struweel langzaam veranderen in duingrasland. Een voorbeeld is Boreel (NHD), daar broeden tegenwoordig Boomleeuweriken, terwijl het in 1993 nog het domein was van Nachtegalen. Bij een zeer hoge begrazingsdruk zullen waarschijnlijk alle soorten van open duin profiteren, simpelweg omdat het oppervlak ongeschikt struweel wordt omgezet in geschikt open duin. Dit speelt vooral in het middenduin. In het zeeduin en het dauwbraamlandschap zit die oppervlakte-bonus er niet in, voor specialisten van hoog dicht gras zullen de omstandigheden verslechteren. Hoge begrazingsdruk is daar ongunstig voor Sprinkhaanzanger, Graspieper en Grasmus.

Begrazing kan ook andere ongewenste effecten hebben. De solitaire meidoorns, vlierstruiken en vliegdennen vallen ten prooi aan de jeuk van het vee en dat wordt uiteindelijke de meesten fataal. Dan wordt het gebied te open voor heel veel vogelsoorten omdat uitkijkposten voor de jacht op insecten en mogelijkheden om te nestelen zijn verdwenen. Boompjes en struiken zijn niet alleen van belang voor de vanuit zit jagende Gekraagde Roodstaart en Roodborsttapuit, Ook de bodemjagers Witte Kwikstaart en Boompieper kunnen niet in een boomloos landschap leven: Witte Kwikstaart heeft een broedholte nodig en vindt die soms in oude vlierstruiken en Boompieper kan geen vrouwtjes lokken zonder zangvluchtshow van boompje tot boompje.

Bij een matige begrazingdruk kan een evenwicht ontstaan, waarbij oppervlakte struweel in stand blijft en de grazige vegetaties kort gehouden worden, met veel zandige plekken door betreding.
Grote vraag blijft in hoeverre we met begraasd duin de leefgemeenschappen van het oorspronkelijke, niet vergrast duin terug krijgen.
Voor veel planten- en vlindersoorten is begrazing de redding geweest en van de vogelsoorten hebben vooral Boomleeuwerik en Boompieper weten te profiteren. Maar de gewenste vogelsoorten van open duin zoals Tapuit en Wulp zijn niet geholpen met de begrazing, die hadden meer gehad aan vee dat vossen vrat...

Wind | Jacht | Rijpen van bossen | Vergrassing & Verruiging | Depositie dioxines | Verdroging & Vernatting

Predatie | Toerisme | Konijn | Begrazing | Natuurherstel | Overwinteringsomstandigheden | Klimaatverandering

1950-1980 | 1980-1990 | 1990-2000 | 2000-2010