<-Riet- en moerasvogels Vogels van pioniervegetaties Vogels van heide en veen->

2014

2007

2000

1993

1988

1982
n:
?
n:
?
n:
?
n:
?
n:
?
n:
?


Toelichting
Boven de kaarten staan jaar en aantal (n), onder de kaarten het aantal per vierkante kilometer (n/km) en oppervlakte (km).

Deze soort in het NP Zuid-Kennemerland:


De dichtheidskaart is instelbaar, meer info:
kleur: radius:  
 soort 6e
K
5e
K
4e
K
3e
K
2e
K
1e
K
 Bergeend 6 5 24 85 97 88
 Bontbekplevier 1 2 0 0 0 0
 Boomleeuwerik 201 104 113 47 36 13
 Graspieper 556 594 689 134 167 ?
 Kievit 29 81 36 46 113 100
 Kleine Plevier 9 4 2 5 0 1
 Kneu 534 389 384 113 ? ?
 Patrijs 0 8 7 26 52 15
 Scholekster 10 21 29 48 55 74
 Tapuit 9 13 34 89 164 89
 Veldleeuwerik 6 10 34 36 46 ?
 Witte Kwikstaart 27 23 17 35 13 7
 Wulp 1 9 24 62 51 74
 Zilvermeeuw 24 42 37 11 5 7
Oppervlakte kaart:  
?
n/km:
?
n/km:
?
n/km:
?
n/km:
?
n/km:
?
n/km:
?
Biotoop in beeld Opmerkingen
Mosvegetatie met duinviooltjes

Diepe stuifkuil met tijdelijk plasje

Zeeduin met Zeewinde

Zeedorpenvegetatie met veelkleurige Hondstongen, kenmerkend voor Wijk aan Zee

Het biotoop Pioniervegetaties is in de duinen sterk afgenomen door vermesting, vergrassing en afname konijn. En uit angst voor verstuiving werd de zeereep dicht geplant met helm. Recent is met natuurherstelprojecten de dynamiek teruggekeerd, wind en water houden pioniervegetaties in stand.
Deze soortenrijke groep is in het NHD aanwezig met dertien soorten (over alle jaren vijftien) met ruim 1000 broedparen. Daarmee scoort het NHD beduidend beter dan het NPZK, dat telde recent nog tien soorten van deze groep (over alle jaren twaalf), met totaal ongeveer 400 paar bij de laatste kartering.
De kaarten tonen helemaal geen afname, hoe zit dat?
De soortensamenstelling van de groep is niet optimaal, niet alle soorten die iets met pioniersvegetaties hebben zijn bruikbaar als kenmerkende soort. Bij deze groep staan standaard twee soorten uitgevinkt, Kievit en Kneu.
Kievit mag best aangevinkt worden, die is namelijk anders dan verondersteld wel in alle jaren geteld en is tevens een goede indicator-soort.
Kneu daarentegen kan beter uitgevinkt blijven, deze soort foerageert weliswaar in pioniersvegetaties, maar broedt in elders gelegen struweel.
De foutste soort van deze groep is Graspieper. Graspieper is beslist een soort van pioniersvegetaties, maar dan met grote territoria en dus in lage dichtheden. In sterk vergrast duin zijn de dichtheden van Graspieper echter veel hoger, daarbij vergeleken zijn pioniersvegetaties maar marginaal biotoop. De Graspieper moet voor een goed beeld van "de soorten van pioniers-vegetaties" ook uitgevinkt worden.
Met Graspieper en Kneu uit-, en Kievit aangevinkt, toont de kaart een veel beter beeld van deze groep en wordt in een oogopslag duidelijk wat verloren is gegaan. Tot 1993 was de groep nog goed vertegenwoordigd, het best in Wimmenum, in het Vogelduin en bij Watervlak.
Het contrast tussen vroeger en nu wordt nog groter als we nog een soort uitvinken: Boomleeuwerik. In de jaren tachtig was de Boomleeuwerik een soort van duinen met opslag van boomgroepen, van duin afgewisseld met bos, of van bos afgewisseld met open plekken. Die zou men toen niet samen met Tapuit en Wulp in een groep gestopt hebben. Tegenwoordig is de Boomleeuwerik een uiterst succesvolle broedvogel van zwaar begraasd duin, duin met korte vegetaties en veel kaal zand, dus duin met pioniersvegetaties.
De achteruitgang, het vrijwel verdwijnen van de groep, is het gevolg van een samenspel van meerdere factoren, waaronder verruiging van de vegetaties, afname Konijn, toename nestpredatie door Vos en toename van predatie door Havik. Door de Vos zijn de Zilvermeeuwen die vroeger op de blanke toppen broeden, naar de daken uitgeweken. Als Zilvermeeuw wordt uitgevinkt verdwijnt de hotspot bij de kolonie op pompstation Mensink (bij Wijk aan Zee).
Met alleen de meest kenmerkende soorten aangevinkt blijft tegenwoordig nog een flauwe vage verspreiding over, waarbij onverwacht de strandjes en oevers van de plassen van natuurbouwprojecten tot concentraties leiden.
De broedvogelgemeenschap van pioniervegetaties is in het NHD bezig te vervallen tot een romp-gemeenschap, Wulp en Tapuit zijn vrijwel zeker uitstervende. Het kwaliteitsverlies uit zich niet alleen in de afname van het aantal soorten, maar ook in de rudimentaire verspreiding rond de plassen; de meeste natuurlijke dynamiek valt namelijk vlak achter de zeereep te verwachten, daar hoort de groep thuis.
Nu recent natuurherstelprojecten gericht op verstuiving zijn afgerond, valt in de toekomst mogelijk een kleine toename van deze groep te verwachten in het zeeduin. De meeste kenmerkende soorten van deze groep hebben hele grote territoria, de totale dichtheid zal daarom laag blijven.
De kenmerkende soorten Tapuit en Wulp komen in het NPZK al lange tijd niet meer voor en het is de vraag of die zullen terugkeren. De achteruitgang van die soorten hing ook daar samen met de komst van Vos en afname van Konijn, etc, voor die soorten hebben de nieuwe natuurbouw-valleien nog oude problemen, namelijk predatie. In veel opzichten loopt het NPZK voor op het NHD, de verruiging begon er eerder, Vos kwam eerder, maar ook de tegenmaatregel "begrazing" is er eerder gestart. Natuurbouw en begrazing hebben er het tij echter niet kunnen keren, dat lijkt een slecht signaal voor de toekomst van het NHD.
Het lijkt er op dat begrazing van de duinen het uitsterven van vele bedreigde planten en vlindersoorten heeft kunnen voorkomen, maar tot nu blijkt dit voor de vogelbevolking niet te gelden. De toename van Boomleeuwerik is leuk, maar het heeft met de terugkeer van de oorspronkelijke broedvogelbevolking niets te maken, vroeger was Boomleeuwerik geen soort van pioniersvegetaties.
Het biotoop "pioniersvegetaties" kan veel soortenrijker zijn, met bijvoorbeeld Strandplevier, Kluut, Steltkluut, Duinpieper en Griel. In Thijsse's tijd kon dat, maar terugkeer van deze soorten ligt niet voor de hand, ze zijn internationaal zeldzaam geworden en dus valt geen uitbreiding van hun areaal te verwachten, bovendien zullen ze Rode Rein treffen.
Landelijk bezien zijn grote oppervlakken van dynamisch duin met pioniervegetaties zeldzaam en waardevol.

De soorten van de groep:

open water | moeras | pioniervegetaties | grasland | open duin, heide en veen | struweel | jong bos | bosranden | naaldbos | loofbos | urbaan gebied
15-11-2018
eco-on-site